De genen van een groot deel van de micro-organismen, de microbiota, die in de menselijke darm voorkomen zijn in kaart gebracht. Dat staat in het meest recente nummer van Nature.
De genenset is afkomstig van darm-microbiota, gewonnen uit de ontlasting van 124 Europese individuen. Met ruwweg meer dan drie miljoen genen is deze set 150 maal groter dan het menselijk genoom. Volgens de auteurs, waaronder vier onderzoekers van het Laboratorium voor Microbiologie van Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR, representeert de genenset van een groot deel van de eigenschappen van de meest voorkomende bacteriën in de menselijke darm.
Micro-organismen in de darm zijn manusjes-van-alles op verteringsgebied. Ze helpen energie uit voeding te halen door het voedsel te fermenteren, waardoor suikers worden omgezet in vetzuren. De darm neemt de vetzuren vervolgens op. Daarnaast synthetiseren de bacteriën ook aminozuren en vitamines. ‘Micro-organismen zijn onmisbaar; we zouden niet zonder ze kunnen leven’, zegt coauteur Willem de Vos, hoogleraar microbiologie. Soms lijkt het wel of deze ‘beestjes’ precies weten wat het lichaam nodig heeft. Zo zijn in darmbacteriën van baby’s genen actief die de aanmaak van foliumzuur stimuleren. Dit is een belangrijke stof voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel. Volgens De Vos komt dit doordat het lichaam informatie met de microbiota in de darm uitwisselt. ‘De microben communiceren met het lichaam en de expressie van hun erfelijke eigenschappen kan daardoor veranderen ’, zegt De Vos.
Darmproblemen
De Vos is blij dat de Chinezen de enorme klus van het ontrafelen van het genoom voor hun rekening hebben genomen. ‘De belangrijkste boodschap van de publicatie is dat we een catalogus van de potentiële capaciteit van microbiota in onze buik beschikbaar hebben’, stelt De Vos. Medeauteur Erwin Zoetendal ziet de genencatalogus als een begin. ‘Wij zijn vooral geïnteresseerd in de functie van de genen’, licht hij toe. Volgens Zoetendal bieden de nieuwe gegevens talloze mogelijkheden om ziekten te relateren aan de microbiële samenstelling en functies in de darm. ‘Mensen die bijvoorbeeld lijden aan chronische darmontsteking hebben een andere samenstelling van de microbiota in de darm dan met gezonde individuen’, stelt Zoetendal. ‘Een interessante vraag is of dit oorzaak of gevolg is van de ziekte.’