Tomaten horen rood te kleuren, maar een mutatie in het tomatengenoom zorgt ervoor dat ze roze worden. Deze mutatie is al in 1925 beschreven in de literatuur, maar de oorzaak ervan was nog steeds niet bekend. Een onderzoeksteam onder leiding van Arnaud Bovy legt deze maand uit in Plant Physiology dat een mutatie in één gen verantwoordelijk is voor deze roze kleur. Deze mutatie blokkeert de aanmaak van een belangrijke groep stoffen, de flavonoïden. Die komen voor in de schil van de tomaat en hebben een gele kleur. In combinatie met een andere kleurstof, het rode lycopeen, ontstaat zo de typische rode kleur van de rijpe tomaat. Zonder het gele flavonoïd erbij wordt de tomaat roze.

De roze tomaat is onbekend in Nederland, maar vindt gretig aftrek in landen als China en Japan. Daar worden ze al jaren geteeld, zonder dat de veredelaars de exacte genetische oorzaak kennen. Europese veredelingsbedrijven willen graag hun tomatenrassen in een roze uitvoering op de Aziatische markt brengen. Ze kunnen daar nu beter en efficiënter op veredelen.

De groep van Bovy doet veel onderzoek aan flavonoïden, niet zozeer omdat ze de kleur van allerlei planten bepalen, maar omdat ze beschouwd worden als gezonde voedingsstoffen in groente en fruit. Flavonoïden werken vermoedelijk als antioxidant, versterken het afweersysteem en verminderen de kans op hart- en vaatziekten.

Regulerend gen
Zijn groep deed biochemisch onderzoek aan roze tomaten en ontdekte dat één belangrijk flavonoïd ontbrak. Nader onderzoek wees uit dat een hele rits aan genen die betrokken zijn bij de vorming van deze stof, niet meer tot expressie kwamen. Uiteindelijk bleek één regulerend gen verantwoordelijk voor het aan- en uitschakelen van deze genen. ‘Toen we onze vinding controleerden bij verschillende tomatensoorten, bleek de relatie tussen dit gen en de roze kleur honderd procent’, zegt Bovy. Veredelaars kunnen nu de roze kleur combineren met andere gunstige eigenschappen in hun assortiment, zoals ziekteresistentie en smaak.

Bovy was anderhalf jaar geleden zijdelings betrokken bij de ontwikkeling van een paarse tomaat die extra flavonoïden aanmaakt en daarmee veelbelovende gezondheidseffecten liet zien in dierproeven. Engelse collega’s van hem hebben het voortouw in de verdere ontwikkeling van deze tomaat.