Duur Aanen, eveneens van Erfelijkheidsleer, is medeauteur. ‘De termieten die Madagaskar koloniseerden, brachten als het ware hun eigen pootaardappelen mee, net als boeren die naar nieuw land trekken’, vertelt Nobre.

De termieten-vrouwtjes namen schimmelsporen, van het geslacht Termitomyces, mee in hun ingewanden. Schimmel en termiet zijn dus niet gescheiden van elkaar vanaf het vasteland op het eiland voor de Zuid-Afrikaanse kust terechtgekomen, maar samen. Deze verticale transmissie biedt een evolutionair voordeel bij langeafstandstransport en een daarop volgende kolonisatie. ‘Dit unieke gecombineerde transport naar het toen nog termietloze eiland dateren we op 13 miljoen jaar geleden’, zegt de Portugese termietenexpert.

Om de evolutiegeschiedenis van termieten en schimmels te ontrafelen, reconstrueerden de Wageningse onderzoekers stambomen van nu levende termieten en schimmelsoorten. De termieten zijn tussen 2000 en 2006 verzameld in Afrika en op Madagaskar. In het laboratorium in Wageningen is DNA geïsoleerd van meer dan honderdvijftig verschillende termietenkolonies en van hun symbiotische schimmels.

Termieten leven in tropische en subtropische gebieden. Een koningin en een koning staan aan het hoofd van een kolonie met ontelbare werkers en soldaten die voor nestbouw en de voedselvoorziening zorgen. Bij sommige termieten dienen de schimmels als belangrijke voedselbron. Bovendien helpen ze de insekten om slecht verteerbaar plantmateriaal om te zetten in hapklare brokken.
De meeste termietensoorten pikken schimmels op uit hun omgeving als er een nieuwe kolonie wordt gesticht. Uit het Wageningse onderzoek blijkt dat alle termietenkolonies op Madagaskar afstammen van één enkele gezamenlijke emigratie van termieten en schimmels van Afrika naar het eiland, misschien met de wind, drijfhout of met behulp van vogels, suggereert Nobre.