Plotselinge temperatuurdaling na 1945 blijkt een misvatting. Klimaatmodelleurs halen opgelucht adem nu blijkt dat een abrupte afkoeling van het zeewater, direct na de Tweede Wereldoorlog, nooit heeft plaatsgevonden. Maar ze moeten zich ook schamen.

In 1946 werd de wereld plotseling 0,3 graden Celsius kouder. Tenminste, volgens de grafiek die klimaatwetenschappers tot nu toe gebruikten. Die afkoeling direct na het einde van de Tweede Wereldoorlog kwam helemaal voor rekening van het zeewater,dat ineens kouder werd. Maar niet heus, schrijven vier Amerikaanse klimaatwetenschappers in Nature. De afkoeling berust op een misverstand.

David Thompson en drie collega's hebben de temperatuurreeksen van land en zee met elkaar vergeleken, nadat ze de belangrijkste natuurlijke variaties statistisch hadden weggewerkt.

Aan de gecorrigeerde grafieken zagen ze dat het temperatuurverloop een aantal rare sprongen liet zien. Die golden voor zowel land als water. Ze konden toegeschreven worden aan vulkaanuitbarstingen.

Daarbij komt namelijk in één klap zo veel troep in de atmosfeer, dat minder zonlicht de aarde bereikt en het eventjes kouder is dan het zou zijn zonder de vulkaanactiviteit.

Maar er was één rare sprong die alleen voor de zee gold. Inderdaad, de plotselinge afkoeling van 1946. De landtemperatuur deed daaraan niet mee. En de onderzoekers snappen ook waarom: omdat hij ook in zee nooit heeft plaatsgevonden. Het was een meetfout.

Dat kwam zo. Tussen 1942 en 1945 vond 80 procent van de watermetingen plaats op Amerikaanse schepen. De bemanning schreef op hoe warm het koelwater was, dat bij de motor van het schip naar binnen stroomde. Door de hitte van de motor komt de temperatuur met deze methode iets te hoog uit.

Na 1945 gingen veel meer Britse zeelui ook meedoen met meten. Zij haalden het water met emmers uit zee. Maar vanaf zo'n natte emmer verdampt water, waardoor de inhoud afkoelt. Bij deze metingen kwam de temperatuur dus juist iets te laag uit. Daarvoor was nooit gecorrigeerd. De hele klimaatwetenschap ging er blind van uit dat alle metingen tussen 1942 en 1970 aan koelwater gebeurd waren, terwijl de meerderheid in werkelijkheid met emmers was gedaan. Na 1970 namen boeien en satellieten deze taak over.

Wat betekent dit nu voor de opwarming van de aarde en de voorspellingen die klimaatwetenschappers proberen te doen? In ieder geval moeten er correcties plaatsvinden, met name voor het moment waarop scheepsmetingen werden ingeruild voor metingen van drijvende boeien. Er moet tot 0,1 graden Celsius aan de boeitemperaturen worden toegevoegd, schatten de onderzoekers. En dat betekent dat de aarde de afgelopen eeuw iets meer is opgewarmd dan werd gedacht.

Voor klimaatmodellen die het toekomstige temperatuurverloop simuleren, is dit ook een belangrijke ontdekking. Zij moeten hun waarde eerst bewijzen door het verleden goed na te bootsen. Met de namaak-afkoeling na1945 hadden ze uiteraard altijd grote moeite, maar ze wrongen zich in bochten om hem toch te laten plaatsvinden. Die modellen kunnen betrouwbaarder worden gemaakt nu ze van dat probleem verlost zijn.

Er blijft natuurlijk nog een belangrijke vraag liggen: waarom heeft niemand dit eerder in de gaten gehad? Daarover zal de komende weken ongetwijfeld gediscussieerd worden.