Het Nederlandse verkeersveiligheidsbeleid is uiterst succesvol. De huidige verkeersveiligheid is beland op een niveau waarbij geen makkelijke winst meer valt te behalen. Het wordt daarom tijd voor een nieuwe aanpak. Dat stelt prof. Fred Wegman in zijn intreerede als hoogleraar Verkeersveiligheid aan de TU Delft, op woensdag 27 januari. Wegman combineert deze aanstelling met zijn functie als directeur van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).
ARBO
Dankzij het verkeersveiligheidsbeleid is het aantal verkeersdoden in ons land spectaculair gedaald, van ruim 3000 naar circa 750 per jaar, mede door de toegenomen wetenschappelijke kennis. "Een indrukwekkend resultaat, maar het aantal slachtoffers kan nog verder omlaag." Aldus prof. Wegman. "Als het verkeer vandaag zou worden uitgevonden en zou worden getoetst aan de ARBO-wetgeving, zou het prompt worden verboden, zei ooit verkeerspsycholoog Wildervanck."
"Ook vormen verkeersongevallen nog altijd een enorme kostenpost, geschat op 12,3 miljard euro (in 2003). Het is interessant dit bedrag af te zetten tegen de filekosten (2,6 tot 3,6 miljard euro) en de milieukosten (3 tot 8 miljard)", zegt Wegman.
Nieuwe fase
Volgens Wegman is het tijd voor een nieuwe fase in het verkeersveiligheidsbeleid. Het gevoerde beleid heeft grenzen bereikt: minder dan 1 procent van alle afgelegde kilometers wordt onder invloed verreden en meer dan 90 procent van automobilisten draagt de autogordel. Ook het aantal verkeersdoden op zogenoemde verkeersongevallenlocaties is gedaald van 10 procent naar minder dan 2 procent. Er is met andere woorden geen makkelijke winst meer te behalen. ‘Er is nu heel gericht beleid nodig om de nog resterende gevaren op te sporen en het bijbehorende menselijk gedrag te veranderen.’
Criminelen
Een belangrijk deel van de onveiligheid komt voort uit gewoon gedrag van gewone burgers in gewone omstandigheden, en niet van crimineel verkeersgedrag van manifeste regelovertreders. "Vanuit dat perspectief en omdat veel grote problemen inmiddels zijn aangepakt, is nu een systeemgerichte aanpak geboden gericht op het inherent gevaarlijke karakter van het huidige wegverkeer. Het is de taak van ontwerpers en beheerders van onderdelen van het wegverkeerssysteem de omstandigheden zo te maken dat die gewone burgers, die nu eenmaal fouten maken, niet afgestraft worden voor hun fouten met ernstig letsel", stelt Wegman.
100 auto’s
Wegman mikt ook op nieuwe onderzoeksmethoden. "Het is tegenwoordig mogelijk chauffeurs bijvoorbeeld een jaar te volgen met cameraatjes in de auto en die gegevens op te slaan om later te kunnen analyseren. Het grote voordeel is dat je feitelijke informatie verzamelt over gedrag van de weggebruiker, ook in situaties van bijna-ongevallen en werkelijke ongevallen. Dat geeft een schat aan informatie."
"Door Virginia Tech (VS) is de zogenoemde 100-car study uitgevoerd, waarin honderd voertuigen een jaar lang met waarnemingsapparatuur werden uitgerust. En in de VS start binnenkort een onderzoek met 2000 voertuigen die twee jaar gevolgd zullen worden. We willen dit ook in Europa gaan doen en er is vorig jaar een start mee gemaakt. Ik heb hier hoge verwachtingen van omdat het ons veel kan leren over het gedrag van de weggebruiker."
Water bij de wijn
"Het aantal verkeersslachtoffers kan sneller omlaag door meer te investeren in preventie, infrastructuur en voorzieningen voor verkeersmanagement", zegt Wegman.
"Deze investeringen blijken bovendien maatschappelijk rendabel te zijn. Er is dus geen fundamenteel beletsel om ze door te voeren, het is veeleer een kwestie van politieke prioriteiten. Maar wat betreft verkeersveiligheid, wordt nog wel eens op verschillende manieren water bij de wijn gedaan. Soms ontbreekt de precieze kennis over hoeveel water bij de wijn wordt gedaan." Wegman bepleit de benodigde kennis systematisch te gaan verzamelen en beschikbaar te stellen aan degenen die beslissingen moeten nemen over het verkeer en de verkeersveiligheid.