Het menselijk oerinstinct speelt nog altijd een rol bij de opvoeding van kinderen. Ouders blijken opvoedkundig gezien meer te investeren in hun kind wanneer het gezond geacht wordt en eigenschappen vertoont waaruit ouders kunnen afleiden dat het kind genetisch aan hen verwant is. Dat schrijft ontwikkelingspsychologe Marianne Heijkoop van de Universiteit Utrecht in haar proefschrift. Heijkoop promoveert op 24 februari.
De Utrechtse promovenda deed onderzoek naar opvoeding vanuit een evolutionair perspectief onder 121 Nederlandse gezinnen met kinderen in de basisschoolleeftijd. Uit haar bevindingen blijkt dat ouders geneigd zijn meer in hun kind te investeren wanneer zij signalen van genetische verwantschap ervaren: gelijkenissen in uiterlijk en persoonlijkheid en het vermogen van de ouders om hun kind te herkennen door middel van geur zijn positief gerelateerd aan ouderlijke investering. Geurherkenning speelt ook een rol in de mate waarin kinderen gestraft worden: hoe beter de moeders hun kind door geur herkennen, hoe minder vaak het gestraft wordt.
Aantrekkelijkheid
Naast de relatie tussen genetische verwantschap en investering, onderzocht Heijkoop het verband tussen ouderlijke investering en de reproductieve waarde van het kind. De reproductieve waarde, ofwel het verwachte toekomstige succes wat betreft nakomelingen van het kind, onderzocht de promovenda aan de hand van de aantrekkelijkheid en symmetrie van het gezicht van het kind. Beide elementen worden verondersteld een indicator te zijn van de gezondheid van het kind en zouden de kans op latere voortplanting bepalen. De resultaten tonen aan dat aantrekkelijkheid eveneens een voorspeller is van ouderlijke investering: zowel de moeders als de vaders investeren meer in aantrekkelijkere kinderen. Bovendien straften vaders aantrekkelijke kinderen minder vaak.
Grootouders
Heijkoop nam ook de investering van grootouders in hun kleinkinderen onder de loep. En ook bij hen bleek dat genetische verwantschap een rol speelt bij de mate waarin geïnvesteerd wordt. Volgens de onderzoekster investeert de grootmoeder van moeders kant (de grootouder die het meest zeker is van genetische verwantschap met het kleinkind) meer in haar kleinkind dan de andere grootouders. De grootvader van vaders kant, de grootouder die het minst zeker is van genetische verwantschap, investeert het minst in zijn kleinkinderen.
Ondanks kleine gezinnen
Heijkoop geeft aan de uitkomsten van haar onderzoek opmerkelijk te vinden: “Ondanks het feit dat de gezinnen in de huidige Westerse samenleving relatief klein zijn en ouders over het algemeen ruim voldoende emotionele en economische middelen hebben om in ieder kind binnen het gezin evenveel te investeren, wijzen de resultaten van mijn onderzoek er dus op dat het oerinstinct van de mens nog altijd een rol speelt bij opvoeding.”