Wiskundige Nicole Koenderink promoveerde 8 februari op een computerprogramma dat slimmer is dan Google. Dit programma stelt wedervragen en gebruikt de kennis van experts. Tomatenscheuten zijn nu beter te selecteren dankzij een model dat dergelijke deskundigenkennis gebruikt.
Wie 'appel' googelt, krijg sites met fruit te zien, maar ook zoekresultaten met de kunstenaar Karel Appel en anderen met die achternaam. Veel resultaten die je niet zocht dus. Dat komt omdat Google alleen tekst leest; een rijtje letters zonder betekenis. Een zoekmachine die gebruikmaakt van de kennis over een bepaald onderwerp, is slimmer. Dan krijgt het rijtje letters opeens betekenis, zodat de zoekmachine een wedervraag kan stellen: 'Zoek je de kunstschilder of fruit?'
'Druif'
Promovendus Nicole Koenderink heeft samen met haar promotoren prof. Jan Top (VU en Wageningen UR) en prof. Lucas van Vliet (TU Delft) een kennismodel ontwikkeld die kennis van deskundigen benut. Dat heeft ze toegepast in een zoekmachine. Daartoe start de expert met het noemen van belangrijke begrippen op zijn terrein, zoals 'druif'. Vervolgens zoekt het programma in bestaande begrippenlijsten naar 'druif', om verwante begrippen te vinden zoals 'wijnbouw' of 'druivenpitolie'. Door de resultaten al dan niet goed te keuren, krijgt de expert een steeds betere verzameling van relevante termen en de relaties daartussen. En dat in gewone mensentaal, een groot pluspunt volgens Koenderink. 'Dit is veel gebruiksvriendelijker dan bestaande methoden, en daar vraagt de praktijk om.'
Tomaten
Koenderink promoveert vandaag in Delft maar ze werkt bij Food & Biobased Research, een onderdeel van AFSG, onderdeel van Wageningen UR. Daar heeft ze haar expertmodel, de zogeheten Reusebased Ontology Construction, ook toegepast in de tomatenveredeling.
Ze bekeek hoe je de selectie van tomatenkiemplantjes kunt automatiseren. Veredelaars en kwekers willen graag in een vroeg stadium kunnen voorspellen hoeveel tomaten een volwassen plant oplevert. 'Die kwaliteitscontrole gebeurt nu door goed getrainde experts. Met een grote onderlinge variatie; ze bleken wel zestig verschillende criteria te gebruiken bij hun beoordelingen. Ze keken bijvoorbeeld naar bladoppervlak en steellengte, maar ook naar de kans dat de plant geen vrucht zal dragen. De kennis en ervaring die deze experts - vaak onbewust - in hun hoofd hebben, heb ik vertaald naar een bruikbaar kennismodel.'
Praktijkrijp
Met het expertmodel heeft ze een techniek ontwikkeld die de beoordelingsregels combineert met driedimensionale opnames van de kiemplantjes. De techniek is in de loop van dit jaar praktijkrijp. 'Een belangrijk voordeel is de inzichtelijkheid van deze methode. Door kennis expliciet te maken, kun je er bijvoorbeeld ook nieuwe mensen mee opleiden.'