"Dat er een verband is tussen voeding en kanker is al heel lang bekend", stelt Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de Vrije Universiteit en dagvoorzitter tijdens de wetenschapsdag. "Zo blijken in Japan bepaalde vormen van kanker nauwelijks voor te komen. Wanneer Japanners echter naar de Verenigde Staten verhuizen en de eetgewoonten uit dat land overnemen, zie je dat de kans op kanker net zo groot wordt als bij Amerikanen. Dat wil trouwens niet zeggen dat ik mensen adviseer om alleen Japans te eten, want maagkanker komt daar bijvoorbeeld juist weer vaker voor."

Bescherming
Kanker blijkt in eenderde keer van de gevallen toe te schrijven aan ongezonde voeding, stelt Seidell. "Maar ook gebrek aan lichaamsbeweging, overgewicht, alcoholgebruik en natuurlijk roken zijn belangrijke risicofactoren." Inmiddels is vast komen te staan dat het vooral groenten en fruit zijn die de gezondheid bevorderen. Zo lijken uien en knoflook bescherming te bieden tegen respectievelijk maag- en darmkanker en hebben andere groentesoorten weer een positieve invloed op het voorkomen van kanker in de mond, keel, strottenhoofd en slokdarm. Het wetenschapspanel van het rapport 'Food, nutrition, physical activity and the prevention of cancer' adviseert dan ook om dagelijks tenminste 600 gram groenten en fruit te eten. Tot nog toe is het advies van de Stichting Voedingscentrum Nederland slechts 200 gram per dag.

"Maar het is vaak niet duidelijk welke stoffen in een bepaalde groente nu precies de gezondheid bevorderen. Er zitten immers tienduizenden voedingstoffen in groenten. Diermodellen geven maar beperkt inzicht in de effecten, zeker als het om afweer tegen kanker gaat." Wat de precieze rol is van bijvoorbeeld lycopeen in tomaat, bètacaroteen in wortels of organo-Se verbindingen in broccoli kan alleen via experimenteel onderzoek bij mensen worden achterhaald. "Wat inmiddels wel duidelijk is, is dat je het eten van groenten niet kunt vervangen door een pil. Een stof die in groente gezond lijkt te zijn, blijkt geïsoleerd in pilvorm de kans op kanker soms zelfs te verhogen."

Weinig concreet
In Wageningen buigen wetenschappers zich ondertussen ook over de gezondheidsbevorderende effecten van groenten en fruit. 'Functional foods', voedsel dat een positief effect heeft op de gezondheid, en 'nutraceuticals', voedsel met een genezende werking, hebben in hun ogen de toekomst. Maar ook zij kunnen nog weinig concrete aanbevelingen doen. De Wageningse onderzoekers voeren cohortstudies uit om er achter te komen welke voedingsmiddelen effectief zijn tegen kankercellen. Ze hebben aanwijzingen dat bepaalde groenten werkzame stoffen bevatten. Maar welke macro- of micronutriënten daarbij een rol spelen is nog onduidelijk, net zoals het mechanisme achter de beschermende dan wel genezende werking.
Jaap Seidell kiest persoonlijk voor een gevarieerd menu, met weinig vlees en zonder alcohol. "En natuurlijk voor veel beweging. Het mediterrane dieet lijkt vooralsnog de beste keuze als het om kankerpreventie gaat. Nee, niet de Zuid-Franse menukaart, maar die van landen als Kreta bijvoorbeeld." 

Groenten centraal
Het symposium 'voeding en kanker' vindt plaats op 25 september en wordt op een ongebruikelijke locatie gehouden. Voor deze gelegenheid stelt Vezet in Warmenhuizen namelijk haar restaurant ter beschikking. Dit bedrijf produceert panklare groenten en versgesneden fruitsalades, onder andere voor Albert Heijn. Samen met Bejo Zaden, een gerenommeerd producent van groenterassen, en Blankendaal Trade, een handel- en exportbedrijf van groenten en fruit, hebben zij het symposium financieel mogelijk gemaakt. Op 26 september organiseert VUmc CCA een fondsenwerfdag voor relaties en de dag erna vindt er een publieksdag plaats. Voor beide laatste evenementen is als locatie voor het Van Blanckendaell Park in Tuitjenhorn gekozen.