Een infectie met de veel voorkomende toxoplasma-parasiet zorgt bij sommige mensen voor roekeloos gedrag. Hierdoor krijgen deze mensen veel meer verkeersongevallen dan gemiddeld. Dat hebben Tjechische wetenschappers ontdekt bij een groot onderzoek onder militaire chauffeurs.
De verantwoordelijke parasiet, Toxoplasma gondii, komt bij 30-60% van de mensen voor en blijft het hele leven aanwezig. Medici dachten altijd dat een infectie met toxoplasma alleen kwaad kon voor een ongeboren vrucht. Zwangeren moeten daarom erg oppassen in de buurt van katten en rauw vlees. Het nieuwe onderzoek laat echter zien dat de parasiet gevaarlijker lijkt dan gedacht.
Voortplanting in katten
De toxoplasma-parasiet kan in elk zoogdier voorkomen, maar plant zich alleen voort in katten. De levenscyclus van toxoplasma begint dan ook in een kat. Via de uitwerpselen komt de parasiet op de grond terecht. Daarna komt het via vervuild voedsel terecht in ratten. In deze ratten ondergaat de parasiet een verandering. De toxoplasma kan zich nu voortplanten, maar moet daarvoor in het lichaam van een kat terecht komen.
De parasiet infecteert het brein van de rat, waardoor de normaal gesproken schuwe dieren meer risico’s gaan nemen en trager in hun reacties worden. Dit zorgt ervoor dat een rat met de toxoplasma-infectie een makkelijker prooi is voor katten. Zo werken kat en parasiet samen bij het vangen van ratten. Ze hebben allebei baat bij de aanwezigheid van de ander. Alleen de rat is het slachtoffer van deze gecoördineerde actie.
Verdubbeling verkeersongevallen
Het Tjechische onderzoek laat zien dat ook mensen gevoelig lijken te zijn voor gedragsmanipulatie door de toxoplasma-parasiet. Bijna 4000 militaire chauffeurs werden voor het onderzoek gedurende 18 maanden gevolgd. Het grootste effect van de infectie werd gemeten bij mensen die een bepaalde eiwit (rhesusfactor) op hun rode bloedcellen missen. Deze chauffeurs kregen 2,5 keer vaker een verkeersongeval.
Hoewel de toxoplasma-parasiet weinig baat heeft bij roekeloze mensen omdat ze geen prooi vormen voor katten, lijkt het toch waarschijnlijk dat deze infectie een belangrijke rol speelt. Mensenhersenen lijken namelijk qua bouw en werking veel op rattenhersenen.
Miljoen verkeersdoden toxoplasma
De gevolgen van dit onderzoek lijken groot. De onderzoeksleider schat dat ongeveer een miljoen verkeersdoden wereldwijd het gevolg is van een toxoplasma-infectie. De onderzoekers raden daarom aan om alle piloten, luchtverkeersleiders en vrachtwagenchauffeurs te screenen op toxoplasma en rhesusfactor. Er zijn echter wel meer beroepen te bedenken waarbij risico-inschatting en reactiesnelheid van vitaal belang zijn.
Verder onderzoek is nodig om de resultaten te bevestigen. Pas dan lijkt een screening van risicogroepen gerechtvaardigd.