Astronomen die twee exploderende sterren ofwel supernova’s bestudeerden hebben aanwijzingen gevonden dat de explosie extra kracht ontleende aan nieuw ontstane zwarte gaten. De supernova’s lieten deeltjes los die reisden met ruim de helft van de lichtsnelheid.
Voorheen was de enige bekende gebeurtenis die zulke snel bewegende uitbarstingen, gammastralinguitbarstingen, de explosie die het meeste licht voortbrengt. Supernova’s en de bekende gammastralinguitbarstingen komen voor wanneer een grote ster geen brandstof meer heeft voor zijn kernactiviteit en instort. Een neutronenster of zwart gat vormt zich in de kern en veroorzaakt daarmee een gigantische explosie die de rest van de ster vernietigt.
Bij een gewone supernova bedraagt de snelheid van de verspreide materie ongeveer 3% van de snelheid van het licht. In dit onderzoek werd echter gas waargenomen dat zich 20% sneller verplaatste.
Deze resultaten zijn gebaseerd op observaties van verschillende radio golflengten van verschillende observatiecentra. “De explosies leken op gammastraling uitbarstingen, behalve dat er geen gammastraling bij vrij kwam” stelt Alicia Soderberg van het Harvard-Smithsonian Centre for Astrophysics in Cambridge, Massachusetts. Soderberg leidde een onderzoeksteam dat een supernova bestudeerde die in maart 2009 ontdekt is, genaamd SN2009bb. Deze explodeerde in het spiraalvormige sterrenstelsel NGC 3278, die zich op een afstand van 130 miljoen lichtjaar bij ons vandaan bevindt.
De andere supernova is SN2007gr, die voor het eerst is waargenomen in augustus 2007 in het spiraalvormige sterrenstelsel NGC 1058. Dit stelsel bevindt zich op een afstand van 35 miljoen lichtjaar. Het team dat deze supernova bestudeerde stond leiding van Zsolt Paragi op het in Nederland gebaseerde Joint Istitute for Very Long Baseline Interferometry in Europe.
De wetenschappers zochten naar signalen van gammastraling op basis van onderzoeksresultaten over de uitbarstingen van gammastraling die door NASA gedocumenteerd zijn. Er vonden echter geen uitbarstingen plaats tegelijk met de supernova’s.
In tegenstelling tot typische supernova’s waarvan de kern instort, hebben de sterren die gammastraling uitbarstingen veroorzaken een zogenaamde centrale motor, zoals een beginnend zwart gat, die deeltje voortstuwt met een snelheid van meer dan 99% van de lichtsnelheid.
“Deze observaties zijn de eerste die aantonen hoe sommige supernova’s door een soort centrale motor aangedreven worden,” stelt Soderberg. “Deze nieuwe radiotechnieken stellen ons in staat explosies te vinden die lijken op gammastraling uitbarstingen zonder afhankelijk te zijn van gammastralingssatellieten.
Hoogstens één op de 10.000 supernova’s produceren gammastraling die we herkennen als een gammastralingsuitbarsting. Bijvoorbeeld wanneer de voortstuwing in een bepaalde richting gebeurt waardoor we deze niet herkennen als uitbarsting van gammastraling. In andere gevallen is de energie van de uitbarsting niet voldoende om waarneembaar te zijn achter de straling van de ster.
Paragi’s team stelt dat we nu bewijs hebben dat dit de meest voorkomende supernova is; relatief klein en daardoor moeilijk waarneembaar op grote afstand.