DEN HAAG - Een boek dat op het juiste moment komt. Daarover waren James Kennedy, hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, en Pieter Broertjes, hoofdredacteur van de Volkskrant , het roerend eens. Beiden speelden gisteren een hoofdrol bij het ten doop houden van de nieuwste pennenvrucht van filosoof en publicist Gabriël van den Brink: Moderniteit als opgave . Kennedy schreef een voorwoord bij de bundel en Broertjes nam het boek in ontvangst.

De historicus meent dat Van den Brink aangeeft dat moderniteit niet een ongrijpbaar megaproces is dat over mensen wordt uitgestort. Het is ook iets van vele mensen die vele beslissingen nemen. ,,Moderniteit vergroot dan ook de morele verantwoordelijkheid van mensen'', concludeerde Kennedy uit Van den Brinks studie. Daarmee komt het boek op het juiste moment omdat Nederland na een periode van verwarring weer interesse heeft in moreel handelen en de daarbij behorende debatten en afwegingen.

Broertjes roerde dezelfde trom. Na lezing van het boek ziet hij daarin een oproep van de schrijver aan de bestuurlijke elite van Nederland. Het veelkleurige proces van modernisering levert niet slechts winnaars op. Broertjes verwees naar het debat waar de PvdA middenin zit. Terwijl Wouter Bos als bestuurder zijn best doet de voordelen van de modernisering uit te venten, daar legt Jan Pronk, zoals hij altijd al deed, de volle nadruk op de verliezers van de modernisering.

Alternatief
Van den Brink heeft inderdaad ambitie zo blijkt uit zijn boek. Hij constateert tot in de hoogste kringen in Nederland een ,,zorgwekkende verlegenheid''. Een verlegenheid die samenhangt met de onzekerheid in het westen na de 'val de Muur' (1989) en het eind van het communisme. Een onzekerheid die in Nederland nog verdiept werd door de dramatische gebeurtenissen met de opkomst van Fortuyn in de politiek, de moord op hem en later die op Theo van Gogh. Terwijl de rampen en crisisverschijnselen zich opstapelen is de maatschappelijke bovenlaag volgens Van den Brink veelal niet in staat de grote lijn te ontwaren en hoofd- van bijzaken te onderscheiden.

De schrijver zoekt in zijn studie een antwoord op de verlegenheid en de ,,innerlijke onzekerheid''. Daarbij heeft hij de pretentie een alternatief te bieden voor het postmodernisme, de stroming die afrekent met de 'grote verhalen', maar tegelijkertijd de samenleving weinig kan bieden.

Van den Brink wil de 'moderne burger' te hulp schieten als een opticien. Die meet zijn klant nieuwe glazen aan, maar die klant moet vervolgens wel zelf (uit)kijken. Zo wil Van den Brink zicht bieden op het ingewikkelde proces van modernisering, dat licht- en schaduwzijden kent. De lezer krijgt van hem hulpmiddelen aangereikt om meer te begrijpen van de verwarrende wereld waarin hij leeft. Hoe hij vervolgens moet handelen is zijn eigen verantwoordelijkheid.