Recent berichtte Sync.nl over over de uitsluitend positieve kanten van biogas. Maar er zitten aan de productie van biobrandstoffen ook schaduwkanten. Als biobrandstoffen worden geproduceerd uit sajobonen of mais, bijvoorbeeld. Deze grondstoffen zijn veelal met genetische manipulatie gemaakt en daarvan is het effect nog altijd onbekend. Verder zorgt de teelt van grondstoffen voor bio-energie dat met name in delen van Zuid Amerika, Afrika en Azië monoculturen ontstaan op plaatsen waar eerst tropisch regenwoud stond. Bovendien worden grote opbrengsten alleen gehaald met behulp van landbouwgif. Daarnaast vindt voor de teelt landonteigeningen plaats die met name kleine boeren van hun land haalt.

De Braziliaanse regering werkt eraan mee de agri-multinationals de ruimte te geven. Met name sojabonen worden in grote hoeveelheden in het amazonegebied in Zuid Amerika, maar ook elders verbouwd. De vernietiging van grote delen van het tropisch regenwoud werkt negatief uit op het klimaat, zo blijkt uit onderzoek. In delen van Afrika en Indonesië gebeurt dit ook.


De Baselboon
Om de ontbossing in Zuid Amerika af te remmen zijn er initiatieven om soja op meer duurzame wijze te gaan telen. Eén project is het zogenaamde Basel soja. Bedrijven als Campina, De Hoeve en enkele anderen helpen, door alleen deze soja af te nemen, mee aan het behouden van het tropisch regenwoud. Daarnaast is The round table of Responsible soy opgericht. Dit initiatief van een aantal NGO’s, banken, investeerders en maatschappelijke organisaties, wordt ondersteund door de Nederlandse soja coalitie, waarin een aantal bedrijven zijn vertegenwoordigd.

Aan de media lijkt een verwijt ook op z´n plaats. Die maakt vooral melding van massale ontbossing en stijgende voedselprijzen als gevolg van de productie van biobrandstoffen uit eetbare gewassen, klagen milieu-organisaties. Te vaak laat men na erbij te vermelden dat dit op zeer grote schaal wordt veroorzaakt door een handvol multinationals die eveneens de dienst uitmaken in de (genetische) landbouw, de chemische industrie en de handel in sojabonen, mais en enkele andere landbouwproducten. In een vertrouwelijk interne rapport van de Wereldbank wordt bevestigd dat de agro-multinationals een negatieve bijdrage leveren aan de verduurzaming van de landbouw. 

Verwerkingsfabrieken
Hoe de multinationals te werk gaan blijkt uit een aantal voorbeelden. Omdat via EU-wetgeving wel invoerheffing moet worden betaald op (deels) verwerkte sajobonen, maar er geen invoerheffing hoeft te worden betaald op onbewerkte sojabonen, wordt Zuid-Amerikaanse soja bij voorkeur ruw ingevoerd in Europa. Dat betekent extra transportkosten en het wegnemen van werkgelegenheid in de landen waar de teelt is. De verwerkingsfabrieken die hiervoor in onder meer Nederland en België worden gebouwd, komen er vaak met subisidie. Zoals in het geval van het het biopark Terneuzen. Daar zijn onder meer de agro-fabrieken van Dow en Cargill gevestigd die in verband met de ´duurzame doelstellingen´ met steun van het Nederlandse ministerie van Landbouw zijn neergezet. Van de grondstoffengigant Cargill valt te vermelden dat dit bedrijf in top tien van de lijst van de grootste Amerikaanse millieuvervuilers staat.


Duurzaamheid en hexaan?
En dan de kwestie van het hexaan, een giftig oplosmiddel om de hulzen van de bonen te scheiden. Nederland is na China het grootste importland van sojabonen. Dit betekent dat er in de afgeoppen tientallen jaren miljoenen tonnen sojabonen moeten zijn verwerkt in Nederland. Deze sojabonen worden in de verwerkingsfabrieken verwerkt tot soja-olie en met als restproduct veevoer. Hiervoor gebruikt men het organische oplosmiddel hexaan, bekend van het veroorzaken van de zogenaamde schildersziekte, een neurologische beschadiging.

Hexaan laat men in het verwerkingsproces verdampen en een deel hiervan verdwijnt in de atmosfeer. Volgens Senternovem blijven ook sporen achter in het product. Volgens deze instantie loopt er een onderzoek om in de toekomst millieuvriendelijker oplosmiddellen te gebruiken.